Kontak lensler; görme bozukluklarının giderilmesi, kozmetik bir ürün olarak göz renginin değiştirilmesi veya kornea hastalıklarının giderilmesinde kullanılan ürünlerdir.
Kontakt lensler, 1800’lerde icat edilmelerine karşın, bugüne kadar yapısal olarak birçok kez değişikliğe uğramış ve sonra da belli bir üretim çizgisine kavuştuktan sonra dünyanın birçok ülkesinde kullanımı yaygınlaşmaya başlamıştır.
Kontakt lens seçimi yapılmadan önce muhakkak göz muayenesinden geçilmeli ve güncel göz değerlerinin yazılı olduğu lens reçetesi alınmalıdır. Aksi takdirde, tercih edilen kontakt lens göz ile uyumlu olmayabilir ve bu nedenle gözde kuruma, yanma, batma gibi şikâyetler söz konusu olabilmektedir. Dolayısıyla göz değerleri öğrenildikten sonra kontakt lens almak en doğrusu olacaktır.
Böylelikle lens tipi, varsa derecesi, temel eğrisi ve tüm çapı gibi değerler doğrultusunda en doğru şekilde lens seçimi gerçekleştirilmiş olacaktır.
Kontakt lensleri materyal yapılarına göre sınıflandırdığımızda sert (rigid) ve yumuşak (soft) lensler olarak iki ana başlıkta gruplandırabiliriz. Yumuşak kontakt lensler sert kontakt lenslere nazaran gerek kullanım kolaylığı gerekse de konfor açısından çok daha fazla tercih edilmektedir.
Kontakt lensleri kullanım sürelerine göre; günlük kullan at lensler, iki haftalık kullanımlı kontakt lensler, aylık kullanımlı kontakt lensler, üç aylık kullanımlı kontakt lensler ve yıllık kullanımlı kontakt lensler şeklinde gruplandırabiliriz.
Günlük kullan at lensler: Tek günlük kullanım için üretilen lenslerdir. Blister ambalajı açar, lensinizi takarsınız. Gün sonunda çıkarıp atar ertesi gün yeni bir çift lens kullanmış olursunuz. Solüsyon ve lens kabı gerektirmediği için kullanımı pratiktir. Özellikle yaz aylarında ve seyahatlerde daha çok tercih edilmektedir. Uzun süreli kullanılmadığından kir, toz, makyaj kalıntısı, lipit ve protein birikintisi gibi etmenlere bulaşma riski düşüktür.
İki haftalık kullanım için lensler: Üretimsel olarak toplam kullanım süreleri iki hafta olan lenslerdir. Bunlardan bazıları her gün takılıp çıkarılması gerekirken, Acuvue Oasys lens markasında olduğu gibi bazı şeffaf lenslerde bir haftaya kadar gözde kalabilme özelliğine sahip olan lensler de vardır.
Aylık kullanımlı lensler: Toplam kullanım süreleri bir ay olan lenslerdir. Aylık kullanımlı şeffaf lenslerden bazıları günlük olarak takılıp çıkarılması gerekirken bazılarında da bir haftaya veya bir aya kadar (göz doktorunuzun onay vermesi halinde) gözde kalabilme özelliği vardır.
Üç aylık kullanımlı lensler: Renkli lenslerden bazıları (Desio, Adore, Rainbow markalarında olduğu gibi) toplam kullanım süresi olarak üç aylık kullanım için üretilebilmektedir.
Yıllık kullanımlı lensler: Günlük takılıp çıkarılması, temizlik ve bakımının düzenli olarak yapılması koşuluyla toplam bir yıla kadar kullanımı mümkün olabilen lenslerdir. Renkli lenslerde standart üretim olarak yıllık kullanımlı lensler mevcut iken şeffaf lenslerde yıllık kullanımlı olan lensler, reçetenize istinaden özel üretim şeklinde tedarik edilebilmektedir.
Not: Toplam kullanım süresi ne olursa olsun renkli lenslerin tamamını gece uyumadan önce gözünüzden çıkarmanızı tavsiye ediyoruz. Gece çıkarmış olduğunuz lenslerinizi solüsyonla temizlemeli ve lens kabı içinde muhafaza etmelisiniz. Çünkü renkli lenslerin hiçbirinde (oksijen geçirgenlikleri yeterli düzeyde olmadığı için) gece gözde kalabilme özelliği yoktur.
Miyopi: Uzağı net görememe olarak tanımlanan miyopi, göze gelen ışınların ağ tabakanın önünde odaklanmasının sonucudur. Gözün ön arka ekseninin normalden uzun olmasına bağlı gelişir.
Yapısal bir özelliktir ve genetik geçişi sıktır. Genelde okul çağında başlar ve büyüme süreci devam ettikçe artış gösterir. İleri yaşlarda katarakt gelişimi de lensin kırıcılığını değiştirerek miyopi oluşturabilir.
Hipermetropi: Genel olarak yakını iyi görememe şeklinde ifade edilir. Göze gelen ışınların ağ tabakanın arkasında odaklanması sonucu meydana gelir. Miyopinin tam tersi burada göz yapısı normale göre daha ufaktır.
Yapısal ve kalıtsal özellikler hipermetropun en önemli sebebidir. Tedavi edilmeyen hipermetropi çocuklarda göz tembelliği riskini arttırır. Bu nedenle okul çağı öncesi tüm çocukların göz muayenesi olması gereklidir.
Astigmatizma (Torik): Korneanın ışığı kırma gücünün değişik meridyenlerde farklı olmasından kaynaklanır. Astigmatizma her mesafede bulanık görme yapan bir göz rahatsızlığıdır.
Yapısal olabileceği gibi kornea tabakasında değişime yol açabilen dejeneratif hastalıklar, enfeksiyonlar ve travmalar sonucu da oluşabilmektedir.
Presbiyopi (Multifokal): Multifocal lens 40 yaşın üzerindeki kişilerde yaşa bağlı olarak oluşan yakını iyi görememe sorunudur. Gözlerimizin içindeki mercek şekil değiştirebilen bir yapıya sahiptir. Bu mercek, özel yeteneği sayesinde cisimler yakına geldiğinde şişerek şeklini değiştirebilir ve görme kalitesini artırır. Yakını görme bu şekilde gerçekleşmektedir. İnsan gözü, 40 yaşından sonra bu yeteneğini yavaş yavaş kaybetmeye başlar ve bunun sonucunda da presbiyopi dediğimiz görme sorunu ortaya çıkar.
Keratokonus: Kornea denilen ve gözün en önündeki saat camı gibi olan saydam kırıcı tabakanın ilerleyici bir şekilde incelerek öne doğru konik tarzda uzaması şeklinde tanımlanabilir. Kadınlarda daha sık görülür. Korneanın kırma gücünü değiştirerek orta veya ağır derecede düzensiz astigmatizma ve bulanık görmeye sebep olur. Keratokonus (Toris K) hastalığının son evresinde korneada şişme ve beyazlaşma görülebilir.
Sonuç olarak, yukarıda maddeler halinde sıraladığımız görme kusurlarını kontakt lenslerle giderebilirsiniz. Yapmanız gereken şey öncelikle göz muayenesi olup kontakt lens reçetesi almanızdır. Reçetenizi aldıktan sonra renkli lensler ya da şeffaf lensler arasında dilediğinizi tercih edebilirsiniz. Reçetenize uygun lensi, kontakt lens satışı yapan online sitelerden veya optik mağazalardan tedarik edebilirsiniz.
Not: Miyop, hipermetrop ve astigmat görme kusurlarını gidermek için renkli lens grupları da vardır. Ancak presbiyopi (multifokal) ve keratokonus için renkli lens seçeneği bulunmamaktadır.
Renkli lens olarak da bilinirler. Daha çok, yeni bir göz rengine sahip olmak isteyen kişiler tarafından kullanılırlar. Muhtelif renklere sahip olanlarının yanı sıra, film çekimleri ve sanatsal çalışmalar gibi durumlar için değişik sembollere ya da çizimlere sahip olan çeşitleri vardır.
Renkli lenslerin gözde duruşları özellikle göz taban rengi başta olmak üzere, ten rengi, saç rengi ve makyaj tonu gibi etkenlerden dolayı her kullanıcıda farklı olabilmektedir. Bu nedenle renkli lens seçimlerinde kataloglar ve kullanıcılar tarafından paylaşılan fotoğraf ve videolar tek başına yeterli kriter değildir. Belirttiğimiz nedenlerden dolayı, seçtiğiniz rengin kendi gözünüze taktığınızda daha farklı durabileceğini göz önünde bulundurmalısınız.
Bununla birlikte renkli lenslerde çok fazla marka ve renk seçeneği vardır. Kozmetik amaçlı lens kullanımında marka ve renk seçimi yapmanız kullanım rahatlığı açısından tek başına yeterli değildir. Numarasız da olsa kontakt lenslerde temel eğri ve tüm çap değeri dediğimiz değerler vardır. Bu değerler markadan markaya değişkenlik gösterdiği için ‘standart boyut’ şeklinde bir genelleme yapmak doğru değildir. Bu nedenle kozmetik amaçlı lens kullanacak olsanız dahi göz muayenesi olup lens reçetesi almanız ve temel eğri (BC) ve tüm çap (DİA) değerlerinize uygun bir markanın ürününü sipariş vermeniz daha doğru olacaktır.
Son olarak şunu bir kez daha hatırlatmakta yarar var ki yukarıda da ifade ettiğimiz gibi hangi lens çeşidini kullanmanızın daha uygun olacağı konusunda göz doktorunuzdan tavsiye almanız en doğru tercih olacaktır.
