Günümüzde, teknolojinin gelişmesiyle birlikte, insanlar artık daha fazla zamanlarını cep telefonu, tablet, bilgisayar gibi cihazlarla geçiriyorlar. Bu cihazların tamamı, güneş ışığından farklı olarak, mavi ekran ışığı adı verilen bir ışık yayarlar. Mavi ekran ışığı, gözlerimiz için oldukça zararlı olabilir. Peki, mavi ışık nedir ve göz sağlığımızı nasıl etkiler?
Mavi ışık, son yıllarda sıkça duyduğumuz bir terim haline geldi. Mavi ekran ışığı, gözümüze ulaşan dalga boyu 380-500 nm arasında olan bir ışıktır. Güneş ışığındaki mavi ekran ışığı, gökyüzündeki az miktarda mavimsi renkten kaynaklanır. Ancak teknolojik cihazlar tarafından yayılan mavi ekran ışığı, yoğun bir şekilde yayılan bir ışıktır. Mavi ekran ışığı, bu cihazların ekranlarından yayıldığı için, her zaman önemli bir tehdit oluşturmaktadır.
Mavi ışığın kaynakları arasında akıllı telefonlar, tabletler, bilgisayarlar ve televizyonlar gibi teknolojik cihazlar yer almaktadır. Bu cihazlar, kullanıcıların büyük bir bölümünün her gün düzenli olarak kullandığı cihazlardır. Ayrıca LED ampuller de mavi ekran ışığı yayabilirler. Bu ampuller, daha enerji tasarruflu oldukları için son yıllarda sıkça tercih edilmektedirler. Ancak, yanlış kullanıldığında mavi ekran ışığı, göz sağlığına ciddi zararlar verebilir.
Mavi ışık, gözlerimizin engellemede kötü olduğu ve yetersiz kaldığı ışık tipidir. Dalga boyları ve enerji miktarlarından ötürü gözlere zarar verebilen ışınlardır.
Mavi ışığa fazla maruz kalmak makula dejenerasyonu denilen hastalık riskini artırabilir. Mavi ekran ışığı retinaya kadar etki etmesi önemli bir faktördür. Çünkü mavi ekran ışığıyla ilgili yapılan birçok çalışmada mavi ışığa çok fazla maruz kalmak ve gözlerin direkt olarak etkilenmesi retinada bulunan ışığa duyarlı hücrelerin zarar görebileceğini ortaya koymuştur. Bu durum kalıcı görme kaybına yol açabilecek olan makula dejenerasyonuna benzeyen değişikliklere ve zararlara neden olmaktadır. Bununla beraber diğer retinaya bağlı göz bozukluklarına ve gözlerde olabilecek diğer kalıcı hasarlara, göz bozukluklarına neden olabileceğini göstermiştir.
Mavi ışığın retina için ne kadar zararlı olabileceğini belirlemek için daha çok çalışma gerekse de birçok farklı göz doktoru yapay mavi ekran ışığı yayan led lambalar, televizyon ekranları, bilgisayar ekranları, telefon ekranları gibi teknolojik ürünlerin sebep olduğu mavi ekran ışığı tarafından da gözlerin etkilenebileceği ve önlem alınması gerektiği söylenmektedir. Bu gibi teknolojik ürünlerin sebep olduğu mavi ekran ışıklarının da insanların hayatlarında ilerleyen dönemlerde makula dejenerasyonuna neden olabileceği öngörülmektedir. Bununla birlikte UV ışınları ile çok çalışan insanlarda özellikle görülen ve hissedilen göz yorgunluğu ve hassasiyet gibi sonuçlar mavi ışıkta da ortaya çıkarak göz yorgunluğuna neden olabilmektedir.
Kısa dalga boylarına ve yüksek enerjilere sahip olan mavi ekran ışıkları daha kolay dağılırlar ve bu yüzden diğer ışıklar gibi kolayca odaklanamazlar. Bu yüzden bilgisayar ekranı, televizyon ekranı, telefon ekranı gibi teknolojik aletlere fazla zaman geçiren insanlarda dijital göz yorgunluğu denilen kısa süreli rahatsızlığın ortaya çıkması tetiklenebilir. Bu yüzden bu tür teknolojik aletlerle olabildiğince az vakit geçirmek veya çok vakit geçirilmek durumunda kalınıyorsa mavi ışık gözlüğü veya mavi ışık filtresi kullanımı sıklıkla önerilmektedir. Gözlere direkt olarak zararları bulunan mavi ekran ışıklarının, gözlerden uzak tutulması gözlerin koruyuculuğunun üzerine ek önlemler alınarak bunların önüne geçilmesi göz sağlığı için en önemli maddelerden biridir.
Mavi ekran ışıkları sahip oldukları dalga boyları ve enerjileri bakımından gözlerdeki retinalara zarar verebilecek yapıda olduğundan uzun vadede bu zararların ortaya çıkmasından dolayı mavi ışığa maruz kalan insanların ayrı koruyucu ekipmanlarla bu ışıklar maruz kalmaları ve maruz kalma sürelerini düşürmek için çalışmalar yapmaları bu etkilere dikkat etmeleri nerdeyse bütün göz doktorları tarafından sıkça tavsiye edilip önerilerek hastalara dikkat çekmektedirler.
Günümüzde teknolojik cihazlar hayatımızın ayrılmaz bir parçası haline geldi. Ancak, bu cihazlar mavi ışık yaydığından dolayı göz sağlığımıza zararlı olabilirler. Mavi ekran ışığı, insan gözündeki retinayı etkileyerek uykusuzluğa, baş ağrısına, göz yorgunluğuna ve hatta göz hastalıklarına neden olabilir. Bu nedenle, mavi ışığın zararlı etkilerini azaltmak için bazı yöntemler kullanılabilir.
Fiziksel zararların yanında gözlerde oluşabilecek dijital yorgunluğunda önüne geçilmesi mavi ışık gözlüğü ve mavi ışık filtresi sayesinde mümkündür. Mavi ışık gözlüğü ve mavi ışık filtresi mekanik olarak aynı çalışma mantığına sahiptir. Direkt olarak gözlere filtre uygulayan ve mavi ışığın etkisini azaltarak gözlere ulaşmasını sağlayan bir elemandır. Mavi ışık gözlüğü sayesinde gözlere ulaşması gerekenden daha az etkili olarak mavi ekran ışığı gözlere ulaşır ve verebileceği zararların önüne geçilmiş olur. Yüksek katlı binalarda ve cam olarak tasarlanmış alanlarda camlara uygulanabilen mavi ışık filtresi sayesinde camlardan içeri giren güneş kaynaklı mavi ekran ışığı için ve gözle görülmeyen UV ışınları için bir filtreleme sağlayarak gözlere vereceği zararların önüne geçmeye çalışır.
Gelişen teknoloji ve üretim teknikleriyle beraber daha yararlı olan ve daha etkili olan mavi ışık filtreleri kullanılmaya başlanmıştır. Bilgisayar ekranlarında, telefon ve tablet ekranlarında, televizyon ekranlarında çok sık ve uzun süreli vakit geçiren veya çalışan insanlar için üretilen ve yine son dönemlerde gelişen teknolojiyle daha yararlı hale gelen mavi ışık gözlükleri sayesinde ekranlardan gözlere ulaşan zararlı mavi ekran ışıklarının etkileri azaltarak gözlere verilen zararların önüne geçilmektedir. Bu yüzden hem mavi ışık gözlüğü hem de mavi ışık filtresi göz sağlığı için son derece önemlidir ve kullanılması için göz doktorları tarafından sıkça uyarılar yapılmaktadır.